Dziesiąty dzień kwietnia „roku pamiętnego”

czyli Antygona i Polska po Smoleńsku

Wiosną roku 2010 Teatr Nie Teraz zawiesił prezentacje swej inscenizacji „Antygony” Sofoklesa, której nadał tytuł „Kreon”. 10-ty kwietnia tego roku zmieniła tak wiele, że nasza teatralna opowieść o żądzy władzy - pisze na łamach Polonia Christiana reżyser spektaklu Tomasz A. Żak, o zdradzie, o odpowiedzialności i o Bogu zdała się nam „kiczowatą literacką fikcją” wobec tego, co wydarzyło się naprawdę. Trzeba było lat, aby uporządkować w sobie myśli i emocje i móc wrócić na scenę i raz jeszcze odczytać klasyczny grecki dramat. Odczytać go „po Smoleńsku”. Tak powstał „Kreon 2010” ze znakomitymi rolami Magdaleny Zbylut, Ewy Tomasik, Przemysława Sejmickiego w roli Kreona oraz Aleksandry Pisz.

Czytaj więcej...

Malarstwo

Taki tytuł nosi otwarta dzisiaj, w poniedziałek 9 kwietnia 2018, wystawa interesujących akwareli tarnowskiej artystki Moniki Bielat-Sobiczewskiej w piwnicy Muzeum Okręgowego przy Rynku 3. To kolejne spotkanie z cyklu Tarnowscy Artyści w Galerii Muzealnej. Artystka wybrała technikę akwareli, tematem jej prac najczęściej jest natura, wiejskie krajobrazy, kwitnące sady. Malarzem, który posługiwał się tą techniką, był min. znakomity polski twórca Julian Fałat. W Tarnowie mistrzem tej techniki jest ceniony malarz i pedagog Jacek Janicki – przez wiele lat prezes Stowarzyszenia Pastelistów Polskich. Wernisaż tych sercem malowanych prac zgromadził liczne grono senioralnych przyjaciół artystki oraz stałych bywalców muzealnych salonów. Kuratorką wystawy jest Bożena Szczupak, dobry duch związanych z muzeum artystów i prawdziwy mecenas sztuki. Prace artystki będzie można oglądać do 29 kwietnia.

Czytaj więcej...

Jezu Ufam Tobie

To tytuł obrazów przedstawiających Jezusa Chrystusa. Obraz ten występuje też pod nazwami Obraz Jezusa Miłosiernego oraz Obraz Miłosierdzia Bożego. Pierwszy obraz namalował Eugeniusz Kazimirowski w 1934, jednak bardziej znaną wersją jest obraz Adolfa Hyły z 1944 r. Związany jest z objawieniami skromnej zakonnicy ze zgromadzenia Matki Bożej Miłosierdzia, Marii Faustyny Kowalskiej, której w 1935 roku objawił się Jezus, polecając jej, by głosiła orędzie o Bożym Miłosierdziu całemu światu. Dziś na całym świecie są miliony czcicieli Bożego Miłosierdzia. W kwietniu 1993 roku Jan Paweł II beatyfikował s. Faustynę Kowalską i ogłosił jej święto, a 30 kwietnia 2000 roku dokonał jej uroczystej kanonizacji. 17 sierpnia 2002 r., podczas pielgrzymki do Polski, Jan Paweł II zawierzył cały świat Bożemu Miłosierdziu i poświęcił sanktuarium w Krakowie Łagiewnikach. Kościół katolicki obchodzi w pierwszą niedzielę po Wielkanocy, w tym roku 8 kwietnia, ustanowione przez Jana Pawła II Święto Miłosierdzia Bożego. To dobra okazja aby przypomnieć historię samego obrazu, jak i samego święta.

Czytaj więcej...

Antoni Wolak - artysta totalny

Także w życiu prywatnym. Ale to przede wszystkim interesujący poeta, kolejny  nieobecny w tarnowskiej kulturze. Wszak w Tarnowie spędził młodość, mocno zaznaczając oryginalną osobowością swój twórczy ślad w rodzinnym mieście. W maju tego roku skończy 65 lat. W Kanadzie mieszka od 1983 roku. Aliści w dobie internetu i Facebooka, to żaden problem. To właśnie w mediach społecznościowych daje o sobie znać, regularnie   komentując to, co w polskiej polityce i kulturze, także tej tarnowskiej, się dzieje. Również dla przyjaźni, to żaden problem. Ona nie zna granic ani czasu. I nic to, że od tamtej pory widzieliśmy się tylko raz, kiedy wpadł do Tarnowa i trafił akurat na plenerowy spektakl „Pieszo” Sławomira Mrożka, realizowany na tarnowskim Rynku przez Jego i mój teatr im. Ludwika Solskiego za dyrekcji państwa Zbirógów. Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku przez kilka lat montowaliśmy teatralne dekoracje i budowaliśmy naszą przyjaźń. Połączył nas teatr i poezja, którą uprawialiśmy obaj „od zawsze”.  Zapamiętałem go z tamtych lat – górnych i chmurnych, jako człowieka iście renesansowego, otwartego na świat i ludzi, serdecznego brata – łatę. Niejeden wieczór sącząc tanie winko przegadaliśmy w znajdującej się tuż obok sceny pakamerze pracowników technicznych o życiu i sztuce, i nie jedną noc w tzw. objeździe dzieląc czas pomiędzy scenę, knajpę, hotel i autobus marki Jelcz. Wspólnie zaangażowaliśmy się w Solidarność i tworzenie jej teatralnych struktur, nie tylko w naszym mieście. Antek wszedł w to głębiej, był sam, ja miałem rodzinę więc działałem na powierzchni. Jako wiceprzewodniczący teatralnej solidarności starałem się go chronić aliści z jego niepokorną duszą nie było to łatwe i kiedy wiatr historii zawiał mocniej szybko straciłem go z oczu. Jak się później dowiedziałem udało mu się ewakuować nocą, tuż przed tym, jak nad ranem przyszli po niego…

Czytaj więcej...

Koniec świata w Niecieczy

W nocy z 31 marca na 1 kwietnia zmarła Maria Witkowska, wielka dama swojej małej ojczyzny, ceniona animatorka i donatorka kultury regionu powiśla dąbrowskiego. To ona wraz z mężem, nauczycielem miejscowej szkoły Kazimierzem Witkowskim, stworzyła unikalne w skali kraju Centrum Kultury w Niecieczy, małej wsi koło Żabna, w którym prowadziła znany Zespół Ludowy i kapelę "Niecieczanie" oraz Teatr Ludowy, obchodzący niedawno jubileusz 100 lat istnienia, któremu z oddaniem dyrektorowała do końca. Na tej ludowej scenie będącej przez całe dziesięciolecia wizytówką kulturalną regionu, działającej przez kilka lat w podziemiach miejscowego kościoła, przygotowywano kolejne premiery i koncerty, organizowano szereg imprez i zapraszano inne zespoły. Jednym z nich był Tomasz A. Żak ze swoim Teatrem Nie Teraz. I ta artystyczna przyjaźń przetrwała do dzisiaj... Ostatni raz TNT gościł w Niecieczy przed dwoma laty z premierą sztuki Kazimierza Brauna "Powrót Norwida", którą napisał a wyreżyserował wraz T. Żakiem. W tym celu profesor przyleciał specjalnie z USA gdzie od lat mieszka i właśnie w Niecieczy obchodził swoje 80 urodziny, co w połączeniu ze spektaklem TNT stało się ponadregionalnym wydarzeniem. Ten wybitny twórca polskiego teatru, reżyser, pisarz i pedagog był pod ogromnym wrażeniem tego, co zobaczył w Niecieczy. A wielkie rzeczy, których dokonała  w Niecieczy Maria Witkowska, były możliwe min. dzięki jej synowi Krzysztofowi, który kilka lat temu w właśnie tam stworzył prężną, o międzynarodowej renomie firmę Bruk-Bet, znaną z produkcji kostki brukowej. Taką nazwę nosi też sponsorowana przez niego drużyna piłkarska, dla której wybudował obok nowoczesny stadion. On też wybudował dla swojej matki (to chyba jedyny taki przypadek w Polsce, a może i na świecie) z prawdziwego zdarzenia kino-teatr, którego wyposażenia technicznego mogłaby pozazdrościć niejedna zawodowa scena. Paradoksalnie odejście Marii Witkowskiej otwiera nowe perspektywy współpracy Teatru w Niecieczy, który ma stały zespół, grywa także w kraju i zagranicą, z TNT Tarnowa. Obaj panowie - dyrektor T. Żak i prezes K. Witkowski znają się z teatralnych kontaktów i być może zaowocuje to zaproszeniem do stałej obecności w Niecieczy TNT, który od lat nie ma stałej siedziby. Bowiem na gorzki żart zakrawa fakt, że ten znany w całej Polsce teatr częściej grywa w Warszawie niż w rodzinnym Tarnowie, gdzie w ciągu ostatnich sześciu lat pokazał jeno trzy spektakle: "Dzień Gniewu" R. Brandstaettera w Pałacyku BWA, "Lekcję" I. Ionesco w piwnicy TCK i "Powrót Norwida" K. Brauna w Ratuszu. Podczas gdy, przez cały ten czas scena teatru miejskiego jest dla TNT nie dostępna! A te nieliczne występy tego obchodzącego właśnie jubileusz 38-lecia działalności teatru, były możliwe dzięki determinacji i osobistemu zaangażowaniu dyrektora Wydziału Kultury UM Marka Sobczyka, prawdziwego mecenasa kultury. To dzięki niemu TNT będzie mógł pokazać, po sukcesach w Krakowie i Warszawie, a przed wyjazdem do Wrocławia i Opola, swój najnowszy spektakl "Koniec świata" - w najbliższą środę, 4 kwietnia w kinie "Marzenie" da dwa szkolne spektakle o godz. 9.30 i 12. Wielka szkoda, że kino nie zgodziło się na wieczorny spektakl dla dorosłych.  Poniżej przypominamy wysokiej próby literackiej recenzję kolejnego wielkiego nieobecnego tarnowskiej kultury, publicysty Jana Maniaka, napisaną po tuchowskiej premierze "Końca świata" (13 październik 2017).

Czytaj więcej...

21.37

Nie przypadkowo, co roku, zatrzymujemy  się o tej właśnie godzinie. 13 lat temu, 2 kwietnia 2005 roku o godz. 21.37 umarł Święty. Do Domu Ojca powrócił  jeden z największych w historii papieży, dziś już Święty Jan Paweł II – nasz rodak… Na przełomie tysiącleci nikt nie wywarł silniejszego wpływu na losy świata i Polski niż On – Jan Paweł Wielki, najznamienitszy z rodu Polaków, Santo Subito, chociaż tak naprawdę był nim już za życia.  W związku z tą rocznicową uroczystością, chociaż nie ma oficjalnych uroczystości tak w Rzymie, jak i w Polsce, odbywają się serdeczne „wypominki” - spotkania min. przy ul. Franciszkańskiej w Krakowie, wystawy i koncerty, jak choćby ten w rodzinnym mieście naszego Papieża w Wadowicach, transmitowany przez telewizję.  W tamtą pamiętną sobotę Polacy się zatrzymali. Nie tylko w Wadowicach, Krakowie i Warszawie, ale w całej Polsce i na całym świecie. Także w Tarnowie - wiele osób doskonale pamięta tamten czas, tamte uczucia i emocje. Ile w nas z tego zostało? - Kampania „Karol Wojtyła. Twój kandydat w codziennych wyborach” przechodzi do przeszłości, podobnie jak pokolenie JP2, podobnie jak słynne kremówki…  Ale wielki program, Świętego Jana Pawła II pozostaje i w dalszym ciągu obowiązuje. Tak naprawdę bardzo niewiele z niego zrealizowaliśmy. Odnowa moralna. Więcej być niż mieć. Pamięć o naszych korzeniach. Tożsamość. Solidarność. Troska o rodzinę, o najsłabszych, o to, żeby w Polsce było miejsce dla wszystkich…  Niestety, także my, Tarnowianie, jakby o tym zapomnieliśmy, również o 13. rocznicy Jego śmierci. 

Czytaj więcej...

Wielkanoc w tradycji polskiej

Jak Wielkanoc przeżywali nasi przodkowie? Skąd wziął się "dyngus"? Gdzie zbierało się "święcone"? Na czym polegała zabawa "Emaus"? Prezentujemy odpowiedzi na te i inne pytanie, zaczerpnięte z dziewiętnastowiecznej księgi "Rok Boży w liturgii i tradycji Kościoła świętego z uwzględnieniem obrzędów i zwyczajów ludowych...". A zatem, o ile pierwszy dzień świąt wielkanocnych spędzają wszyscy w domu, w kole rodzinnym, zapraszając tylko tych, którzy u siebie święconego nie urządzają, o tyle drugi dzień świąt wypełniony jest od samego rana rozmaitymi tradycyjnymi obrzędami i zwyczajami. Poniedziałek wielkanocny rozpoczyna się "dyngusem" czyli "śmigusem". Pochodzenie dyngusu nie zostało dotychczas ustalone. Według Kitowicza datuje ono jeszcze z czasów jerozolimskich, kiedy Żydzi oblewając wodą rozpędzali chrześcijan, zbierających się na ulicach i rozmawiających o zmartwychwstałym Chrystusie. Inni badacze widzą w dyngusie pamiątkę zaprowadzenia chrześcijaństwa, kiedy całe rzesze wpędzano do wody, celem udzielenia im sakramentu Chrztu św. A jak spędzano święta w dawnym Tarnowie?

Czytaj więcej...

Triduum Sacrum w Rycie Trydenckim

Triduum Paschalne, Triduum Sacrum (z łac. triduum - trzy dni) – najważniejsze wydarzenie w roku liturgicznym katolików oraz starokatolików, którego istotą jest celebracja Misterium paschalnego: męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Rozpoczyna się wieczorną Mszą w Wielki Czwartek (Msza Wieczerzy Pańskiej), kończy zaś II nieszporami Niedzieli wielkanocnej. Święta Wielkanocy wiążą się z żydowską Paschą. Święto to jest wspomnieniem niewoli narodu izraelskiego w Egipcie. Wyjście z Egiptu poprzedziło rytualne spożycie baranka paschalnego. Chrześcijanie wierzą, że Chrystus, kiedy spożywał ostatnią wieczerzę paschalną, wypełnił symbole starotestamentowe i był Barankiem Paschalnym, który dopełnił zbawczej ofiary. Pierwsze wzmianki o celebracji Wielkiego Tygodnia pochodzą z IV wieku. Do 1929 roku na określenie Triduum Paschalnego stosowano termin Triduum Sacrum. Obecnie używana nazwa pojawiła się w roku 1924 r. W niniejszym tekście postaramy się opisać krótko to, co cechuje liturgię Triduum Paschalnego w tradycyjnym rycie rzymskim. Łatwo zauważyć, że, jeśli nie skupiać się na szczegółach oraz pomysłach poszczególnych wspólnot i parafii, opisywane celebracje w swoim schemacie nie różnią się bardzo od tego, co przewiduje skomponowana po II Soborze Watykańskim liturgia. W tym opisie skupimy się na tym, co jest widoczne dla wiernych, nie przyglądając się dokładnie wszystkiemu, co robi kapłan i asysta. Nie opisujemy kwestii oczywistych, takich jak wspólny dla wszystkich kierunek modlitwy, łacina, chorał gregoriański, etc. Historii rozwoju liturgii tych najważniejszych dni całego roku kościelnego, liturgii godzin, Mszy krzyżma oraz motywom, dla których coraz liczniejsi wierni chętnie wybierają właśnie te tradycyjne celebry, należałoby poświęcić osobny artykuły.

Czytaj więcej...