Zanim stare zegary stanęły...

czyli jak II wojna światowa zatrzymała rozwój Tarnowa i Mościc.

W Centrum Sztuki Mościce od 30 sierpnia do 4 października można oglądać wystawę niepublikowanych zdjęć pochodzących ze zbiorów Marka Tomaszewskiego oraz Muzeum Okręgowego ukazujących Tarnów i Mościce z okresu lat 20. i 30. ubiegłego stulecia. Ta interesująca ekspozycja bardzo dobrze wpisuje się w tegoroczne obchody 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Pan Marek to nie tylko kolekcjoner. To pasjonat tarnowskiej historii, który z ogromnym zaangażowaniem opowiada o swoich zdjęciach i historiach, które dzięki nim poznał. Ten znany filantrop i animator kultury to tarnowianin, urodzony w 1964 roku. Absolwent Szkoly Podstawowej nr 6 im. J. Słowackiego w Tarnowie, Technikum Mechanicznego w Tarnowie oraz Wydziału Mechanicznego Politechniki Krakowskiej. Przedsiebiorca (od 1993 roku prowadzi w Tarnowie siec sklepów „Tabak”), miłosnik Tarnowa, kolekcjoner, autor albumów: Tarnów – wedrówka w przeszlosc z karta pocztowa (2011), Tarnów. Żydowskie krajobrazy (2012) i Tarnów. Okupacja 1939–1945 (2014). Jego kolekcja to kilka tysiecy zdjec i pocztówek z Tarnowa i okolic, ksiażki, dokumenty, publikacje i gazety, ale również butelki, ulotki, plakaty i inne przedmioty zwiazane z Tarnowem. W 2015 roku Rada Miejska przyznala mu Nagrodę Miasta Tarnowa za osiagniecia w dziedzinie upowszechniania kultury.

Czytaj więcej...

Co wydarzyło się 17 września 1939 roku?

Niestety zaledwie co drugi Polak wie, co wydarzyło się 80. lat temu - tak przynajmniej wynika z sondażu GFK Polonia dla "Rzeczpospolitej". Tylu ankietowanych wybrało odpowiedź, że tego dnia Rosja Sowiecka zaatakowała nasz kraj. 19% badanych sądzi jednak, że to dzień niemieckiego ataku. Inni twierdzili, że to dzień wybuchu Powstania Warszawskiego albo dokonania mordu w Katyniu. Dobitnie świadczy to o katastrofalnym poziomie nauczania historii w naszych szkołach. Być może powinien, wzorem "Wołynia", powstać film fabularny lub serial. Wszak wydarzenia 17 września to temat na prawdziwie antyczny dramat... Dokładnie 80 lat temu, 17 września 1939 roku, Armia Czerwona bez wypowiedzenia wojny zaatakowała Polskę. Zgodnie z radziecko-niemieckim porozumieniem zawartym w tajnym protokole paktu Ribbentrop-Mołotow, Armia Czerwona przekroczyła granice Polski. Związek Radziecki złamał pakt o nieagresji, który miał obowiązywać do końca 1945 roku. Rosjanie zaatakowali o 6.00 rano. Wprowadzili do Polski ponad 4 tysiące czołgów, 1800 samolotów i prawie 2 miliony żołnierzy, którym Polacy mogli przeciwstawić jedynie ponad 300 tysięcy żołnierzy. Polska była całkowicie zaskoczona agresją Armii Czerwonej.  Atak na wschodzie pozbawił armię polską podstawowego zaplecza do organizowania wojska na front walki z Niemcami. Konsekwencje agresji sowieckiej z 17 września 1939 roku ponosimy do dziś. Te wydarzenia ukształtowały bowiem obecną granicę Polski. Propaganda sowiecka określała agresję na Polskę jako "wyprawę wyzwoleńczą" w obronie "ludności zachodniej Ukrainy i zachodniej Białorusi". W konsekwencji ataku do niewoli sowieckiej trafiło ponad pół miliona polskich żołnierzy. Nastąpiły także masowe deportacje ludności, które według różnych źródeł, objęły od kilkuset tysięcy do miliona obywateli polskich. Poniżej przypominamy, napisany kilka lat temu, znakomity i ciągle aktualny felieton, nieżyjącego już prof. Józefa Szaniawskiego opublikowany na łamach Naszego Dziennika.

Czytaj więcej...

Polska pod krzyżem

„Polacy, nawróćcie się, póki jest czas!”

Tak nazywa się ogólnopolski modlitewny szturm do nieba, którego kulminacją jest trwająca właśnie narodowa modlitwa pokutna. Data nie jest przypadkowa - 14 września to liturgiczne święto Podwyższenia Krzyża Świętego. W programie głównych uroczystości na lotnisku koło Włocławka gdzie zgromadziło się ponad 60 tyś. ludzi z całej Polski, w miejscu, gdzie 7 czerwca 1991 r. Jan Paweł II odprawił mszę św., znalazły się konferencje duchowe, świadectwa, a także msza święta pod przewodnictwem biskupa włocławskiego, Wiesława Meringa. Nie zabrakło również modlitwy Różańcem Świętym, Koronką do Miłosierdzia Bożego, drogi krzyżowej i adoracji Najświętszego Sakramentu.Podczas wielogodzinnego skupienia na lotnisku w Kruszynie k. Włocławka wierni z całej Polski proszą Boga o łaskę dla najbliższych, sąsiadów, nieznajomych, dla Polski i całego świata. Modlitwa ma również charakter przebłagalny. Akcję modlitewną "Polska pod Krzyżem" współorganizują Fundacja Solo Dios Basta, inicjator m.in. „Różańca do granic” w 2018 r. i „Wielkiej pokuty” w 2017 r., oraz diecezja włocławska. Wierni zgromadzili się na modlitwie również w wielu innych miejscach Polski, np. w sanktuarium na Górze Świętego Krzyża w diecezji sandomierskiej, w Zakopanem na Równi Krupowej czy sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Krakowie-Łagiewnikach. Będą także w łączności duchowej z Kalwarią i bazyliką Grobu Pańskiego w Jerozolimie. Wielu Polaków modliło się również w miejscu zamieszkania, m.in. w wielu parafiach dziecezji tarnowskiej, jeno nie w samym Tarnowie... a przecież można było zorganizować modlitewne spotkanie np. pod krzyżem na górze Św. Marcina.

Czytaj więcej...

Talia u Melpomeny

czyli teatralne Dionzje anno domini 2019

To już 23 edycja Ogólnopolskiego Festiwalu Komedii Talia, jaka odbywać się będzie w dniach 21 - 29 września w Tarnowie, który w tym czasie stanie się prawdziwą stolicą komedii. W sumie obejrzymy dziewięć znakomitych spektakli, z których osiem powalczy o statuetkę TALII oraz o nagrodę publiczności. Podczas tegorocznej edycji zaprezentujemy osiem spektakli konkursowych wyreżyserowanych przez zawodowych aktorów. Jestem przekonany, że udało się stworzyć różnorodny program, na który składają się najlepsze i najciekawsze spektakle komediowe ostatnich lat. Prezentacje zespołów z całej Polski będą więc doskonałą okazją, by przyjrzeć się, na ile doświadczenie aktorskie jest pomocne w pracy po drugiej stronie teatralnej rampy. Tegoroczny zestaw festiwalowych przedstawień to także wyjątkowa okazja, by tarnowska publiczność mogła „na żywo” podziwiać warsztat i charyzmę wielu wybitnych osobistości znanych dotąd jedynie z małego i dużego ekranu. Przede wszystkim jednak wyselekcjonowane produkcje dostarczą - o czym jestem przekonany - wiele rozrywki i powodów do śmiechu na szeroką skalę – mówił podczas  środowej (11.09.) konferencji prasowej dyrektor artystyczny tarnowskiego teatru Marcin Hycnar. A na  łamach tkk relacjonować Festiwal będzie nasza stała recenzentka teatralna Kasia Cetera. Ps. I wszystko byłoby oki gdyby nie iście "warszawskie" ceny biletów od 70 do 100 złotych polskich (karnet 500,-). No ale skoro już dawno zostały wyprzedane... a nawet zorganizowano dodatkowy spektakl "Koguta w rosole".  

Czytaj więcej...

„Źródło”

czyli "w każdej kropli pada deszcz”

Tak brzmi najkrótszy wiersz Bartosza Czarnotty, nagrodzony wyróżnieniem honorowym w trzeciej  edycji ogólnopolskiego konkursu poetyckiego „Źródło”, zaś pierwszą nagrodę przyznano utworowi Elżbiety Galoch zatytułowanemu  „Budowa zbiornika retencyjnego”. Ponieważ sam bywam poetą i jestem m.in. autorem ośmiu tomików wierszy powstrzymam się od komentowania poetyckich dokonań moich literackich konfratrów.  Tarnowski turniej to jeden z najważniejszych  konkursów poetyckich w Polsce i to nie tylko z uwagi na bardzo dużą ilość zgłoszeń (blisko 300 uczestników z kraju i z zagranicy), ale i z uwagi na szeroki diapazon ważnych tematów i problemów podejmowanych przez autorów prac – dywagował pomysłodawca i przewodniczący jury Józef Baran, znany i ceniony krakowski poeta wywodzący się z Borzęcina (tego od mistrza Sł. Mrożka). Obok reminiscencji z dzieciństwa, powrotów w przeszłość, znalazły się tu wiersze wskazujące wręcz na ekologiczne uwrażliwienie na naturę, świat przyrody. A obok tego liczne zestawy dotyczące przemian społecznych czy dramatycznych relacji międzyludzkich, jak również zagrożeń związanych z cywilizacja współczesną, w której nie zawsze postęp duchowy idzie pod rękę z postępem technologicznym. Uroczysta Gala finałowa miała miejsce w tarnowskim Ratuszu w poniedziałek 9 września o godz. 18 – gromadząc znakomite grono twórców i miłośników poezji. A poprowadziła ją z dużą kulturą sceniczną krakowska pieśniarka i animatorka kultury Lidia Jazgar, zaś wieczór dopełni mini recital znanego krakowskiego barda Andrzeja Sikorowskiego. Natomiast przysłowiową wisienką na tym poetyckim torcie była dostępna po Gali pokonkursowa publikacja zawierająca nagrodzone i wyróżnione wiersze.

Czytaj więcej...

Ikar z Powiśla

Ten który ptakom pozazdrościł...

To Jan Wnęk z Odporyszowa, podtarnowskiej wsi znanej głównie z letnich odpustów organizowanych przez miejscową parafię Matki Bożej  (aktualnie trwa takowy), gdzie w przykościelnym muzeum znajduje się stała ekspozycja poświęcona „Ikarowi z Odporyszowa” -  wiejski cieśla, genialny samouk, lotnik i rzeźbiarz. Zapomniany, powrócił za sprawą swojego pomnika, dla którego wreszcie znaleziono odpowiednią lokalizację i aktualnie prowadzonego przez rozgłośnię RDN filmowego śledztwa.  Film nosi tytuł „Człowiek z powietrza” - premiera wkrótce. W jednym z ostatnich numerów tarnowskiej edycji "Gościa Niedzielnego" ukazał się ciekawy wywiad z Adamem Tomczykiem, regionalistą, pisarzem z Żabna, który niejako zawodowo zajmuje się naszym Ikarem. W tym roku minęła 150 rocznica jego tragicznej śmierci. Jan Wnęk urodził się 28 sierpnia 1828 roku w Kaczówce, dziś już nieistniejącej wsi. Jego rodzice, Marcin i Tekla z domu Droszcz (albo Drożdż - zachowały się obie pisownie nazwiska), byli chłopami pańszczyźnianymi. W 1848 roku zniesiono w zaborze austriackim pańszczyznę, a rodzina Wnęków zyskała wolność. Biedną wolność, bo musieli utrzymać się z niewielkiego poletka. Mogli za to decydować o tym, kim będą ich dzieci. Jana, jako uzdolnionego, wysłali na naukę ciesielki.

Czytaj więcej...

Kościół kontra Żydzi

czyli kto ma racje w sprawie działki, na której stoi kościoł...

Działając jako pełnomocnicy parafii rzymskokatolickiej p.w. Matki Bożej Szkaplerznej w Tarnowie - Markiewicz i Wspólnicy Kancelaria Adwokacka, w związku z publikacją 16 sierpnia w „Gazecie Wyborczej” tekstu Jarosława Sidorowicza i Pawła Figurskiego pt. „Kościół na działce dawnych żydowskich właścicieli. Spadkobiercy walczą w sądzie o jej zwrot” piszą w specjalnym oświadczeniu publikowanym m.in. na portalu www.tarnow.gosc.pl  i www.rdn.pl , że ukazuje się on w trakcie toczącego się postępowania, prezentuje argumenty tylko jednej ze stron sporu, podaje przy tym informacje nieprawdziwe, które jednak wpływają na opinię publiczną, wypaczając obiektywny ogląd sprawy. Już pierwszy akapit tekstu: „Kościół parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Tarnowie stoi na działce nielegalnie przejętej od spadkobierców żydowskiej rodziny” - jest nieprawdziwy. Nikt nie „przejmował” działki, na której stoi kościół, ale została ona nabyta, czyli kupiona od osoby, która przedstawiała swe uprawnienia właścicielskie.  Autorzy podkreślają kilka wierszy dalej: „…nikt z jej bliskich działki nigdy parafii nie sprzedał”, co oznacza, że działka jednak była sprzedana, faktycznie - nie przez osobę bliską, ale …pełnomocnika”, który został wymieniony z imienia i nazwiska: „Jerzy Poetschke za uratowanie w czasie wojny Blanki Goldman został w połowie lat 90. przyjęty w poczet Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Wnosił o to Henryk Drillich, mąż Blanki.” Nabycie praw przez Jerzego Poetschke zakwestionował sąd już po tym, jak sprzedał on parafii działkę. Wznowione zostało postępowanie, apelację od tej decyzji wniosła parafia i córka zbywcy i apelację tę sąd oddalił. Warto przy tej okazji przypomnieć niezwykłą historię tej rodziny, którą interesująco opisał  kilka lat temu na łamach Gazety Krakowskiej Jerzy Reuter – ceniony tarnowski prozaik i publicysta.

Czytaj więcej...

"Anna Solidarność"

Nieco w cieniu przedwyborczej bieżączki i politycznej bijatyki wszystkich ze wszystkimi minęło 39 lat od  rozpoczęcia historycznego, sierpniowego strajku w Stoczni Gdańskiej oraz 90 rocznica urodzin Anny Walentynowicz, od której się wszystko zaczęło... Tym bardziej warto przypomnieć tę, przez całe lata celowo marginalizowaną i lekceważoną, postać Anna Walentynowicz, nieustraszona bohaterka polskiego sierpnia 80, z domu Lubczyk (ur. 15 sierpnia 1929 w Siennem, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku).  Wywodząca się z rodziny ukraińskich protestantów, polska działaczka społeczna, opozycjonistka w PRL, działaczka Wolnych Związków Zawodowych, współzałożycielka NSZZ „Solidarność”. Dama Orderu Orła Białego. 8 sierpnia 1980, pięć miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego, Annę Walentynowicz dyscyplinarnie zwolniono z pracy. Decyzja dyrekcji wywołała 14 sierpnia strajk, w czasie którego powstał NSZZ „Solidarność”. Pierwszym postulatem protestujących robotników było przywrócenie Anny Walentynowicz do pracy. Władza uległa ich żądaniom i wkrótce przywróciła ją do pracy. Jej nazwisko weszło na trwałe do historii polskiego ruchu robotniczego. Swoją bezkompromisową, prostolinijną postawą, uczciwością i stale wyrażanym dążeniem do prawdy zaskarbiła sobie szacunek i wielką popularność wśród robotników, ściągając jednocześnie na siebie prześladowanie i nienawiść władz. 

Czytaj więcej...