Niezależny autorski portal internetowy poświęcony kulturze i sztuce miasta i regionu, na bieżąco monitorujący to, co w kulturalnej trawie piszczy.​

Niezależny autorski portal internetowy poświęcony kulturze i sztuce miasta i regionu, na bieżąco monitorujący to, co w kulturalnej trawie piszczy.

Ośrodek Praktyk Artystycznych w Rudzie Kameralnej
Nowa siedziba Teatru Nie Teraz

PARTNER MEDIALNY

ZAPOWIEDZI | PATRONAT MEDIALNY

Teatr Nie Teraz w “ŚWIETLICY”
Zapraszamy na pierwsze spotkanie
16 maja 2024 o godzinie 18:00
w OPA w Rudzie Kameralnej
adres: Ruda Kameralna 150

Zacni Przyjaciele, Koleżanki, Koledzy i Znajomi
Dziś, 4 kwietnia 2024 r.
zgodnie z zapowiedzią i równolegle z premierą
w Teatrze im. Ludwika Solskiego w Tarnowie,
trafił do sieci pierwszy odcinek
7 odcinkowego miniserialu „OPOWIEŚCI TEATRALNE”.

Serdecznie zapraszam, wystarczy kliknąć poniżej. Krzysztof Borowiec.
PS. W tym unikalnym projekcie udział bierze red. naczelny n/portalu.

______________________________

MALOWANE SŁOWEM

Malowane przez: Tomasza Habiniaka

Wiersze autorstwa: Ryszarda Smagacza

REDAKTOR NACZELNY

* * *

 

już

wieczór

 

kończę

kolejny

wiersz

 

chociaż

wciąż

 

stoję

w

progu

 

Ryszard S.

______________________________

* * *

 

nie

recytuję

już

 

swoich

wierszy

 

pod

pomnikiem

Mickiewicza

 

teraz

słuchają

mnie

 

jeno

brzozy

i

ikony

 

z nich

czerpię

siłę

 

na

dalszy

bochen

czasu

 

Ryszard S.

______________________________

Panie

 

nie

dopuść

by

moje

słowa

przerastały

twoją

prawdę

 

Ryszard S.

______________________________

Wahadło

 

wiersz

to taniec

            z

chaosem

w

którym

panuje

porządek

—————————–

wiersze

pisuję

sam

      nie

wiem

jak

i

dopiero

gdy

powstaną

widzę

com

uczynił

———————————

poeta

zawsze

stoi

w

punkcie

wyjścia

co

wcale

          nie

wyklucza

między

planetarnych

rajz

 

Ryszard S.

______________________________

globalna

pandemia

 

ubrała

           nas

w kagańce

na twarzy

i

ostęplowała

nam

         dusze

a

chorzy z

urojenia

lekarze

zamiast

leczyć

wypisują

akty

      zgonu

 

Polska

jeszcze

się broni

 

niczym

Reduta

Ordona

 

przed

           tą

bolszewicką

zarazą

i

nie zginie

póki

          my

żyjemy

 

Ryszard S.

______________________________

* * *

 

jestem

starym 

człowiekiem

 

który woli

 

czytać

i

myśleć

 

pisać

i

milczeć

 

inaczej

 

niż

       nasze 

covidowe

dzieci

 

dla

których

nie ma

      przed

         i po

 

jest teraz



________________________



zaszczep

dziecku

 

bojaźń 

bożą

 

nie

preparat

 

Ryszard S.

______________________________

Poprzedni
Następny

______________________________

Perun:

Z premedytacją nie oglądam TV.

Telewizor u mnie siedzi w pudle już piąty rok. W ten wyjazdowy weekend miałem przykrą przyjemność zapoznać się z repertuarem różnych stacji korzystając z zastanego odbiornika TV. Po takiej przerwie dostrzega się znaczące różnice i niestety regres kultury.
To, co zobaczyłem i posłuchałem tak bardzo mnie przeraziło i tak bardzo mną wstrząsnęło, że obawiam się, że nie dam rady opisać tego odczucia. Przestraszyłem się zdając sobie sprawę z tego jaka masa rodaków jest karmiona szambem.
Do tej chwili mam wykrzywione usta z wielkim niesmakiem po obejrzeniu fragmentów programów informacyjnych, a także popularno-rozrywkowych. To jest kompletne dno szambowozu!!!
Dziennikarze – błaźni, aroganci, klakierzy i ignoranci, którzy kilkadziesiąt lat temu nie zdaliby matury.
Politycy “polemizujący” w TV – takie typy spotykaliśmy w XX wieku w zieleni miejskiej lub w PGR-ach.
Naukowcy – kilku karierowiczów żądnych kasy za udział w reklamach.
Ludzie kultury i sztuki – kompletny brak.
Gdzie się podziały programy, w których wykształceni, z nieprzeciętną inteligencją, kulturalni redaktorzy dawali wzór szlachetnej osobistej i społecznej postawy? Gdzie wywiało autorytety – ludzi nauki, kultury i sztuki?
W zamian mamy głupkowate seriale lub programy, w których zestaw nieokrzesanych prymitywnych i wulgarnych osób, siedząc na kanapie przed TV, żłopiąc piwo i pierdząc, mówi- “ocenia”, co jest fajne, a co niefajne, kształtuje opinię widzów. Ogląda ich podobno 70-90% społeczeństwa, które ma teraz potwierdzenie, że to jak żyją i jak się zachowują jest w porządku (jest OK i COOL!).
SKANDAL!!!  SKANDAL!!!   SKANDAL!!!
Misja kulturalna programów telewizyjnych rozmyła się gdzieś już dawno temu i nie wiadomo, czy powróci.
Jest zgoda społeczeństwa na to wszystko.
Najważniejsze w państwie osoby muszą znać ten stan rzeczy – aprobują to nie wyrażając jakiegokolwiek sprzeciwu.
Ludzie – zróbmy coś z tym, bo intelekt naszego narodu umiera na naszych oczach i na nasze życzenie!
Jesteśmy otumaniani repertuarem TV oraz coraz większą ilością dostępnego oficjalnie i legalnie alkoholu (dorosłe i mądre osoby korzystają z umiarem, ale ile takich jest? Albo ta młodzież popisująca się przed rówieśnikami?)
Jak kiedyś kolonizatorzy rozpijali rdzennych mieszkańców Ameryki, tak dziś poprzez alkohol i tragiczny poziom intelektualny programów morduje się bezkrwawo Polaków!
Alkohol sprzedawany na stacjach benzynowych!!!
To świadectwo NARODOWEGO KRETYNIZMU, UPODLENIA I PONIŻENIA, którego doczekaliśmy się w XXI wieku.
Do tego dochodzi skrajnie fatalna polityka wewnętrzna i zewnętrzna rządu, która doprowadziła do tego, że Polacy są skłóceni nawet ze swoimi najbliższymi, a żaden z sąsiadów już nas nie lubi.
Rzucą jeszcze więcej kiełbasy na grilla, puszek piwa i małpeczek w popularnych sklepach, pokażą w TV zawody pływackie w moczu i będzie można podzielić się Polską jak resztką kilkudniowej pleśniejącej pizzy!!!
Kulturalna Polsko gdzie jesteś?!
Mądry Polaku przed szkodą gdzie jesteś?!
P.S.
Pominąłem opis kilku programów.
To się w głowie nie mieści, to nie przechodzi przez usta, ani przez klawiaturę.
O mechanizmach manipulacji też nie wspominam. To zagrożenie jest/powinno być dla wszystkich oczywiste.
Niezmiennie polecam lekturę – Gustav le Bon, “Psychologia tłumu”

Piotr Barszczowski (fb)

BOŻENA KWIATKOWSKA przedstawia swoje obrazy i wiersze

O TYM I OWYM 229

Dekalog Polaka

“…Jam jest Polska, Ojczyzna twoja, ziemia Ojców, z ktorej wzrosłeś.

Wszystko, czymś jest,
po Bogu mnie zawdzięczasz.

 

1. Nie będziesz miał ukochania
 ziemskiego nade mnie.

2. Nie będziesz wzywał imienia Polski
 dla własnej chwały,
 kariery albo nagrody.

3. Pamiętaj, abyś Polsce oddał bez wahania
 majątek, szczęście osobiste i życie.

4. Czcij Polskę, Ojczyznę twoją,
 jak matkę rodzoną.

5. Z wrogami Polski walcz wytrwale
do ostatniego tchu, do ostatniej kropli
krwi w żyłach twoich.

6. Walcz z własnym wygodnictwem i tchórzostwem.
Pamiętaj, że tchórz nie może być Polakiem.

7. Bądź bez litości dla zdrajców
imienia polskiego.

8. Zawsze i wszędzie śmiało stwierdzaj,
że jesteś Polakiem.

9. Nie dopuść, by wątpiono w Polskę.

10. Nie pozwól, by ubliżano Polsce,
poniżając Jej wielkość i Jej zasługi,
Jej dorobek i Majestat.

 

Będziesz miłował Polskę
pierwszą po Bogu miłością.
Bedziesz Ją miłował więcej
niż siebie samego”.

Zofia Kossak-Szczucka

PITAVALE - 113

wg. Jerzego Reutera

Miłość w teatrze

To nie tylko sceniczne dramaty, pisane przez wielkich dramaturgów, to także zwykła proza życia, schowana gdzieś głęboko za tajemniczymi kulisami, w garderobach, pracowniach i emocjach, jakże ważnych dla każdego artysty. To raczej zrozumiałe, że życie na scenie musi przenosić się gdzieś głębiej i odciskać swoje piętno na dniu codziennym uczestników tego niecodziennego dell`arte. Pan elektryk z tarnowskiego teatru był młodym i bardzo przystojnym mężczyzną, a mało tego, był nad wyraz ambitny i rządny wejścia na scenę w jakiejś wyrazistej pozie, by zaimponować wszystkim. Jednak pozostałoby to w sferze nocnych marzeń, gdyby do naszego teatru nie została zatrudniona młoda, tuż po studiach, piękna aktorka. A byla tak powabna, że skupiała na sobie gorący wzrok wszystkich mężczyzn i zadrosne spojrzenia kobiet. Elektryk – tak go nazwiemy, by nie urągać jego pamięci – zakochał się od pierwszego wejrzenia, co było zawsze widoczne na oświetlanej przez niego scenie i rozpoczął powolne eksponowanie przed wybranką swoich wdzięków.

Pitaval 113

„Patris corde”

“Ojcowskim sercem” to stare zawołanie nowego biskupa sosnowieckiego Artura Ważnego, dotychczasowego biskupa pomocniczego diecezji tarnowskiej. Decyzję Papieża Franciszka ogłosiła dziś w południe (23 kwietnia 2024 r.) Nuncjatura Apostolska w Polsce. Nominację tę ogłoszono także w Wyższym Seminarium Duchownym w Tarnowie przy licznym udziale miejscowego duchowieństwa: biskupów i prałatów, profesorów i seminarzystów oraz mediów.

 

Przypomnijmy: 24 października 2023 roku Ojciec Święty przyjął rezygnację biskupa Grzegorza Kaszaka z posługi biskupa sosnowieckiego (oskarżonego m.in. o liczne zaniechania w kwestii księży uwikłanych w liczne skandale obyczajowe), jednocześnie mianując administratora apostolskiego diecezji sosnowieckiej sede vacante w osobie arcybiskupa katowickiego Adriana Galbasa SAC. W powszechnej opinii to jedna z najtrudniejszych pod tym względem polskich diecezji. Tym bardziej zaskakuje papieska nominacja, że wcześniej odmówiło Franciszkowi kilku innych biskupów… Oficjalny ingres bp. Artura na nową stolicę biskupią planowany jest na sobotę 22 czerwca.

 

Ps. To jedyny biskup (wcześniej ks. Artur był przez wiele lat m.in. duszpasterzem akademickiej “Tratwy” i Teatru Nie Teraz, organizowaliśmy Festiwale Filmowe “Vitae Valor”, peregrynacje i warsztaty), z którym znamy się od ponad 25 lat i jedyny z którym jestem po imieniu…

 

Idę służyć – mówił podczas ogłaszania swojej nominacji bp. Ważny . Tak głosi dzisiaj Ewangelia, żebyśmy szli służyć, tam, gdzie jest Jezus i tam, gdzie są ci, którzy szukają Go cały czas. I to posłanie z Ewangelii dzisiejszej jest dla mnie ważne i umacniające. Bez tego posłania po ludzku nie byłoby prosto, a kiedy tak na to patrzę, że to jest zaproszenie Jezusa, żeby za Nim kroczyć, wędrować, iść, to jest to wielka radość, nadzieja i umocnienie, że nie trzeba niczego się obawiać – mówił biskup Artur Ważny po ogłoszeniu papieskiej nominacji. 

 

W diecezji sosnowieckiej są już księża pochodzący z diecezji tarnowskiej. Nawet znam jednego, który był na moim roczniku przez jakiś czas w seminarium, więc myślę, że będą mnie uczyli nowego języka tamtego świata, bo on jest pewno inny, ale piękny jak każdy. To, co tutaj zdobyłem w tarnowskiej diecezji, chciałbym, żeby było zasiewem czegoś nowego w nowej diecezji, ale będę też korzystał z tego, co tam jest – dodał.

 

Biskup Ważny zastąpi abp. Adriana Galbasa, który pełnił funkcję administratora apostolskiego sede vacante tej diecezji. „Bardzo się cieszę z tej decyzji. Nasze modlitwy o wybór biskupa przyniosły piękny owoc” –  napisał abp Adrian Galbas, dotychczasowy administrator apostolski w komunikacie skierowanym do diecezjan. „Ks. bp Artur jest bardzo oddany dwom sprawom: ewangelizacji i formacji, zwłaszcza formacji duchownych. Obie są bardzo aktualne i potrzebne w diecezji sosnowieckiej. Diecezja zyskuje więc odpowiedniego i odpowiedzialnego Pasterza, który – czego jestem pewien – pokocha ją całym sercem i odda się jej bez reszty” – dodał abp Galbas.

 

Mianowany biskupem sosnowieckim  bp Artur Ważny urodził się 12 października 1966 roku w Rzeszowie, jako syn Stanisława i Alicji z domu Filipek. Pochodzi z Ropczyc (obecnie diecezja rzeszowska). Tam też złożył egzamin dojrzałości w Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Kościuszki w 1985 roku. W tym samym roku wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie. Po ukończeniu studiów filozoficzno-teologicznych otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa tarnowskiego Józefa Życińskiego, w dniu 25 maja 1991 roku, w Tarnowie.

 

W ramach swojej dalszej formacji ukończył studia doktoranckie z teologii pastoralnej o kierunku teologia małżeństwa i rodziny na UKSW w Warszawie. Był dyrektorem Wydziału Duszpasterstwa Młodzieży Kurii Diecezjalnej w Tarnowie oraz założycielem i duszpasterzem akademickim DA „Tratwa” w Tarnowie oraz rektorem kościoła akademickiego św. Józefa. Pełnił też funkcję diecezjalnego duszpasterza akademickiego oraz diecezjalnego koordynatora Światowych Dni Młodzieży. Towarzyszył młodym w wielu międzynarodowych spotkaniach ŚDM: w Rzymie, Toronto, Kolonii, Sydney, Madrycie, Krakowie, Panamie i Lizbonie. Wielokrotnie brał również udział w Europejskich Spotkaniach Młodych organizowanych przez wspólnotę ekumeniczną z Taizé. Pełnił urząd proboszcza parafii pod wezwaniem NMP Królowej Polski w Tarnowie-Mościcach.

 

Był dyrektorem Wydziału ds. Nowej Ewangelizacji Kurii Diecezjalnej w Tarnowie oraz sprawował obowiązki ojca duchownego kapłanów diecezji tarnowskiej i dyrektora Unii Apostolskiej Księży Diecezji Tarnowskiej. Pełnił także posługę diecezjalnego egzorcysty. Przez kilka lat sprawował posługę kapelana samorządowców miasta Tarnowa. 12 grudnia 2020 roku został mianowany biskupem pomocniczym diecezji tarnowskiej. Święcenia biskupie przyjął 30 stycznia 2021 r. Jego dewizą biskupią są słowa: „Patris corde” („Ojcowskim sercem”).

 

Jako duszpasterz młodzieży i akademicki dostrzegał konieczność głoszenia Ewangelii za pomocą nowych środków wyrazu, dlatego był członkiem zespołu redakcyjnego pisma „Winda” – tarnowskiego dodatku do tygodnika „Droga” – oraz współprowadził audycje dla młodzieży „Na strychu” w diecezjalnym radiu RDN.

 

W swojej posłudze duszpasterskiej wciąż współpracował z różnego rodzaju ruchami i stowarzyszeniami, podkreślając, że tylko głęboka jedność w myśleniu oraz działaniu między kapłanami i wiernymi świeckimi może przynieść trwałe owoce w ewangelizacji. Powołał do istnienia i przez wiele lat prowadził Szkołę Nowej Ewangelizacji św. Józefa w ramach SESA Polska, a także Stowarzyszenie Akademickie „Tratwa”.

 

Był również m.in. diecezjalnym koordynatorem ruchu Odnowy w Duchu Świętym oraz kursów ALPHA. Zainicjował w diecezji tarnowskiej ruch Mężczyzn św. Józefa. Współtworzył Stowarzyszenie „Abraham i Sara” pomagające małżeństwom niepłodnym oraz Fundację „OPES139”, pomagającej rodzicom po stracie dziecka. Przez wiele lat był przewodniczącym Rady Fundacji „Kromka chleba”, które prowadzi w Tarnowie łaźnię i schronisko dla bezdomnych oraz hospicjum „Via Spei”. Był również członkiem Rady Fundacji im. Abpa Jerzego Ablewicza wspierającej zdolną młodzież z diecezji tarnowskiej, pochodzącą z wielodzietnych i niezamożnych rodzin.

 

W swojej posłudze wiele czasu poświęcał małżeństwom i rodzinom. Od kilkunastu lat jest zaangażowany w ruch Domowego Kościoła oraz Spotkań Małżeńskich. Jest też współzałożycielem i pierwszym duszpasterzem wspólnoty małżeństw niepłodnych w Krakowie, a także Komitetu Budowy Miejsca Pamięci Dzieci Utraconych w Tarnowie.

 

Przez kilkanaście lat uczestniczył w Ogólnopolskiej Inicjatywie Ewangelizacyjnej „Przystanek Jezus”, mającej na celu ewangelizację uczestników „Przystanku Woodstock”. Zorganizował także i prowadził pierwsze duszpasterstwo związków niesakramentalnych w diecezji tarnowskiej. Współorganizował również rekolekcje „Winnica Racheli” dla osób potrzebujących duchowego uzdrowienia po grzechu aborcji. Jest absolwentem „Szkoły dla spowiedników”. Z jego inicjatywy w diecezji tarnowskiej działa program „Od łez do łaski”, będący warsztatami terapeutycznymi dla osób, które doświadczyły przemocy, zwłaszcza seksualnej.

 

Od kilkunastu lat współorganizuje również w Tarnowie coroczne dwudniowe Forum Formacyjne, które gromadzi kilka tysięcy uczestników. Głosi wiele rekolekcji dla kleryków i kapłanów oraz sióstr zakonnych, a także rekolekcje w Internecie. W ostatnich latach występuje jako cotygodniowy komentator Ewangelii w programie telewizyjnym dla dzieci „Ziarno”.

 

Z mało znanych faktów z życia biskupa Artura Ważnego wymienić można, że w czasach licealnych był członkiem młodzieżowego Zespołu Pieśni i Tańca „Halicz”. Swoją pracę magisterską pt. „Problematyka czasu na seminariach Nauka-Religia-Dzieje w Castel Gandolfo” napisał pod kierunkiem teologa i filozofa, laureata Nagrody Templetona, ks. prof. Michała Hellera. Na przełomie lat 80-tych i 90-tych uczestniczył w wyjazdach misyjnych kleryków do krajów byłego ZSRR. W 2023 roku, już jako biskup pomocniczy diecezji tarnowskiej, odbył podróż misyjną do Brazylii i Boliwii. Głosił rekolekcje w wielu krajach europejskich, w Ameryce Południowej oraz w USA. Ponad dwadzieścia razy pielgrzymował pieszo w pielgrzymce z Tarnowa na Jasną Górę, w tym dwanaście razy jako organizator i przewodnik grup.

 

Jest autorem kilku książek: „Głębinowi, ale nie denni”, „Ewangelia bez taryfy ulgowej”, „Jesteś źrenicą Boga”, „Warsztat św. Józefa”, „Z Maryją poznawać Chrystusa”, „Droga dla grzeszników i świętych”, „Szczęście ma Imię i Oblicze”, „W komunii z Bogiem”, „Chrystus naszą Paschą”, „Błogosławieni czystego serca”.

 

W Konferencji Episkopatu Polski pełni funkcję Przewodniczącego Zespołu KEP ds. Nowej Ewangelizacji oraz jest członkiem Rady Biskupów ds. Duszpasterstwa Młodzieży.

 

źródło: www.episkopat.pl, KAI, RDN Małopolska i Gość Niedzielny, Niedziela.

Ryszard Zaprzałka

Zobacz również:

Walka między dobrem a złem

Dziś, w poniedziałek 13 maja, przypada 107. rocznica objawień Matki Bożej w Fatimie. Maryja w Fatimie przypomniała, że zdobycie nieba jest celem naszego życia – powiedział PAP kustosz Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej na Krzeptówkach ks.

Czytaj więcej....

Nabożeństwa majowe

Maj – dla wielu najpiękniejszy miesiąc roku – to w Kościele okres szczególnej czci Matki Bożej. Szczególnie w Polsce gromadzimy się wieczorami w kościołach, przy grotach, kapliczkach i figurach przydrożnych. Pierwsze nabożeństwa majowe zaczęto odprawiać

Czytaj więcej....
Poprzedni
Następny

 

  jak
  Babcia
  przy
  furtce
  stoi

 

  cierpiąc
  na
  zawroty
  historii

 

  Ryszard S.

MALOWANIE SŁOWEM

Ryszard Smagacz

Tryptyk Katyński część I

 

Część I

 

            1940 – 2010 Katyń

to

dla Polaków

ziemia

święta i przeklęta

wojenna

dwie daty

dwie listy

ale

od

teraz

pamięć jedna

 

wtedy

bezimienny guzik

z orzełkiem

teraz

obrączka

z imieniem

prezydenta

 

wtedy

strzały w tył głowy

i milczący las

wokół

teraz

salwy honorowe

Zygmunt i Wawel

i pokój

także my

jakby

nie ci

sami

oby

 

CZYTAJ DALEJ

 

Najnowsze spektakle:

PREMIERA
8 marca 2024, Muzeum Wsi Radomskiej
15 marca 2024, Zakliczyńskie Centrum Kultury

PREMIERA

8 lipca 2023, Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu

PREMIERA
18 marca 2023, Zakliczyńskie Centrum Kultury

PREMIERA

28 września 2022, Łomża

10 wrzesień 2022 – Suchowola koło Białegostoku
16 wrzesień 2022 – Strachocina koło Sanoka

8 wrzesień 2022 – Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu
14 wrzesień 2022 – Gliwice

Pierwsza premiera online – grudzień 2020

dworek M. Konopnickiej w Żarnowcu

Lipiec 2020

Ośrodek Praktyk Artystycznych – Dom Ludowy Maszkienice

Listopad 2019

Ośrodek Praktyk Artystycznych – Dom Ludowy Maszkienice

Spektakl teatralny w wykonaniu adeptów TNT

Arkadia – Sybir – Powrót do nieswojego domu

kwiecień 2019

listopad 2018 – Opole

październik 2017 – Tuchów – Kraków – Warszawa
październik 2016 – Tarnów Ratusz
marzec 2016 – Tuchów klasztor
luty 2016 – Warszawa – Galeria Porczyńskich
sierpień 2015 – Ołpiny
listopad 2014/2015 – Tuchów, Ołpiny /Wymarsz/
październik 2014 – Warszawa Żoliborz – Dom Pielgrzyma “Amicus”
lipiec 2013 – Synagoga – Dąbrowa Tarnowska
kwiecień 2012 – Warszawa – Więzienie na Rakowieckiej

maj 2011 – Warszawa – Muzeum Niepodleglości

grudzień 2010 – Hotel Tarnovia
maj – czerwiec 2003 Peregrynacja z kopią Veraikonu: Nowy Sącz, Stary Sącz, Just, Rożnów, Tropie, Jamna, Lipnica Murowana,  Nowy Wiśnicz, Szczepanów, Zabawa, Zawada, Tarnów 

_______________________

SPOTKANIA

_______________________

więcej na www.nieteraz.pl 
www.tarnowskikurierkulturalny.pl