czyli
zeszyt za 240 złotych.
W ubiegły piątek, 6 czerwca o godz 16, w Galerii Sztuki Dawnej znanej bardziej jako Sala Pospólstwa Tarnowskiego Ratusza miało miejsce niezwykłe wydarzenie – oficjalna promocja unikalnego wydawnictwa pt. „Atlas historyczny miast polskich”. Tarnowskim komponentem tego monumentalnego, przygotowanego w ramach prestiżowego międzynarodowego projektu badawczego jest zeszyt nr 6 pt. „Historia i rozwój przestrzenny Tarnowa”. Spotkanie poprowadzili wybitni znawcy tematu: prof. dr hab. Zdzisław Noga, redaktor naukowy atlasu, dr Marcin Sepiał – badacz historii miast oraz Andrzej Szpunar – znany tarnowski muzealnik i dyrektor Muzeum Ziemi Tarnowskiej. A ratuszową salę Pospólstwa wypełnili zgoła nie pospolici goście…
„Atlas historyczny miast polskich” wydawany jest z inicjatywy i pod patronatem Międzynarodowej Komisji Historii Miast, która uznała wydawanie atlasów miast europejskich za jeden z głównych celów swojej działalności naukowej.
Dotychczas pod patronatem Międzynarodowej Komisji Historii Miast ukazały się atlasy ponad 530 miast z 18 krajów Europy. W 2024 r. staraniem Towarzystwa Naukowego w Toruniu pod redakcją profesora Zdzisława Nogi ukazał się zeszyt atlasu poświęcony Tarnowowi (tom V Małopolska, zeszyt 6). Jest to obszerne opracowanie składające się z części opisowej pt. „Historia i rozwój przestrzenny Tarnowa” oraz części kartograficznej, która zawiera plany i mapy Tarnowa od najstarszych po współczesne, widoki, zdjęcia lotnicze i panoramy Tarnowa oraz rekonstrukcje rozwoju przestrzennego miasta.
Dzięki temu wydawnictwu Tarnów – jedno z najstarszych i najpiękniejszych miast polskich, został włączony do międzynarodowego programu badawczego nad urbanistyką europejską a jego mieszkańcy otrzymali świetne i nowoczesne źródło do poznawania dziejów swojego miasta.
Promowany właśnie „Atlas historyczny Tarnowa” to coś więcej niż tylko publikacja naukowa – to fascynująca podróż w czasie po dziejach miasta, ukazana z pasją, precyzją i dbałością o szczegóły.
To wyjątkowe źródło wiedzy, nie tylko dla historyków, urbanistów i pasjonatów lokalnej historii, ale również dla wszystkich mieszkańców Tarnowa, którzy chcą lepiej zrozumieć swoje miasto.
Czy o Tarnowie napisano już wszystko? Czy historia miasta może jeszcze czymś zaskoczyć? O tym, dlaczego warto sięgać po najnowsze opracowania i co czyni Tarnów wyjątkowym w kontekście badań urbanistycznych Europy, rozmawiamy (źródło: IKC Tarnów) z historykiem i regionalistą Krzysztofem Moskalem.
Czy o Tarnowie już wszystko napisano?
Krzysztof Moskal: Na pewno nie wszystko. Wiedza stale się rozwija – choć nie w każdej dziedzinie jednakowo – to w przypadku historii pojawiają się coraz to nowsze wyniki badań. Warto zatem uwzględniać aktualne opracowania, bo autorzy publikacji sprzed kilkudziesięciu lat nie mieli jeszcze dostępu do wielu źródeł, które dziś są już znane badaczom.
Według Pana, jaka była najważniejsza publikacja o Tarnowie w ciągu ostatniego roku?
Moim zdaniem zdecydowanie warto zwrócić uwagę na zeszyt Atlasu historycznego miast polskich poświęcony Tarnowowi, wydany przez Towarzystwo Naukowe w Toruniu pod redakcją profesora Zdzisława Nogi. Choć nazwany „zeszytem”, to publikacja o dużej wartości merytorycznej i fizycznej – zawiera część tekstową, opisową oraz część kartograficzną, obejmującą widoki, panoramy i graficzne rekonstrukcje rozwoju przestrzennego miasta. Wiele z tych map dotychczas dostępnych było jedynie w archiwach – teraz można je dosłownie wziąć do ręki. Szczególnie interesujące są grafiki prezentujące szczegółowe plany dawnego Tarnowa.
Dlaczego właśnie Tarnów znalazł się wśród miast opisanych w tym prestiżowym atlasie?
Tarnów to ciekawe miasto z perspektywy historycznej – jego rozwój przez długi czas kształtowały ambicje polityczne i artystyczne rodu Tarnowskich oraz innych rodzin możnowładczych, do których miasto należało. Atlas historyczny miast polskich powstaje z inicjatywy i pod patronatem Międzynarodowej Komisji Historii Miast. Do tej pory ukazały się opracowania ponad 530 miast z 18 krajów Europy, więc udział Tarnowa to dla nas powód do dumy.
Czy to oznacza, że Tarnów trafił do elitarnego grona miast europejskich objętych tym programem?
Tak, zdecydowanie. Dzięki tej publikacji Tarnów został włączony do międzynarodowego programu badań nad urbanistyką europejską. Mieszkańcy zyskali nowoczesne i bardzo dobrze opracowane źródło wiedzy o dziejach swojego miasta. To świetne narzędzie zarówno dla badaczy, jak i dla pasjonatów lokalnej historii.
Publikacja Atlasu historycznego miast polskich poświęcona Tarnowowi to wydarzenie o dużym znaczeniu nie tylko dla lokalnych pasjonatów historii. To także dowód na to, że nawet dobrze znane nam miejsca kryją jeszcze wiele tajemnic, które z pomocą nowoczesnych narzędzi badawczych można odkrywać na nowo. Jeśli chcemy naprawdę zrozumieć nasze miasto – jego strukturę, przeszłość i przemiany – warto sięgnąć po tę wyjątkową publikację.
Atlas jest do kupienia u Pawła Kubicza w jego „Panu Tadeuszu” czyli jedynej takiej księgarni w Tarnowie na ul. Krakowskiej.
To wszystko potwierdza tylko tezę, że historię Tarnowa trzeba napisać na nowo. Jeden z prelegentów piątkowej promocji „Atlasu historycznego miast polskich – Tarnów” zachęcał do ponownej analizy najstarszych ksiąg miejskich. Pochylił się nad nimi znakomity Stanisław Wróbel, ale to było dekady temu. Teraz to zadanie dla Łukasza Kossackiego- Lytwyna, który na spotkaniu zabrał zresztą głos, dziękując autorom za uporządkowanie kwestii tarnowskich przedmieść.
Tak więc historię naszego miasta trzeba napisać na nowo. Jego 700-lecie tuż tuż.
Inny prelegent Andrzej Szpunar jak ryba w wodzie poruszał się po meandrach archeologii. Kilkukrotnie wspominając nieodżałowanego Jerzego Okońskiego. I tu nasunęła mi się osobista refleksja. 30 lat temu na zakończenie prac w Tarnowcu – dorabiałem tam w wakacje jako licealista – otrzymałem od Okońskiego jego książkę z dedykacją. Nadal to najlepsza praca archeologiczna o Tarnowie.
Fragmenty wywiadu ze Krzysztofem Moskalem publikujemy za
portalem IKC Tarnów.
Opracował – Ryszard Zaprzałka
