Taki symboliczny tytuł będzie nosił nowy, niezwykle oryginalny pomnik – monument zaprojektowany przez Artura Majkę i Światosława Karwata, którego pierwszy moduł stanie Przy rampie kolejowej na ulicy Bartla, skąd 14 czerwca 1940 roku odjechał pierwszy pociąg z 728 Polakami do nowo powstającego hitlerowskiego obozu Auschwitz. Jego uroczysta prezentacja odbędzie się w piątek 13 czerwca, mocno wpisując się w wyjątkowo bogaty w historyczne i patriotyczne konotacje weekend. Bowiem także w tym czasie odbywają się Dni Lwowa i Dni Pamięci Żydów Galicyjskich oraz spacer historyczny „Tarnowskimi śladami więźniów pierwszego transportu do KL Auschwitz” a także performans pt.”Pierwszy transport. Wszystko na odwrót”.
Powstający przy rampie kolejowej na ulicy Bartla w Tarnowie, skąd 14 czerwca 1940 roku odjechał pociąg wiozący do nowo powstającego hitlerowskiego obozu Auschwitz pomnik „Pamięć, Sprzeciw, Przestroga”, ma być czymś więcej niż tylko kolejnym miejscem pamięci – pomnikiem wydarzenia, które zmieniło bieg historii.
Pomnik będzie miał sto metrów długości, a postacie będą naturalnej wielkości. Wykonane ze stali rdzewnej, ze szklanymi akcentami symbolizującymi serca, sylwetki ludzi symbolizować mają więźniów. Na początek 12, ale docelowo ma być ich 728, czyli tyle, ilu było więźniów, ustawionych w piątki, szóstki.
Organizatorzy i promotorzy tego absolutnie wyjątkowego w przestrzeni miejskiej przedsięwzięcia mają nadzieję, że uda się go zrealizować w ciągu pięciu lat,tak żeby był gotowy w całości na obchody 90. rocznicy pierwszego transportu.
To hołd dla tych, którzy zostali wyrwani z codziennego życia i rzuceni w wir niewolniczej pracy, bólu i śmierci. To również pomnik protestu przeciwko wszystkiemu, co ten transport symbolizuje – obojętności, nienawiści i bezdusznej chciwości – mówi Światosław Karwat.
Ich dzieło – jak dodaje – nie ma barw politycznych. To społeczny głos pamięci, przestrogi i solidarności – by Auschwitz nie było tylko symbolem śmierci, ale i wspólnego zobowiązania, że ta historia nigdy się nie powtórzy. Ma być impulsem – nie tylko do refleksji, ale i działania.
Dlatego w dalszych planach jest stworzenie również ośrodka edukacji i pamięci, w którym historia Pierwszego Transportu stanie się punktem wyjścia do rozmowy o przeszłości i teraźniejszości.
To prekursorska idea stworzenia miejsca, gdzie spotkają się ludzie różnych narodów, by razem uczyć się na błędach historii. To miejsce ma służyć edukacji, wymianie doświadczeń i dyskusji nad trudnymi tematami, które wciąż rezonują w naszej codzienności – od pamięci historycznej po współczesne formy wyzysku i nierówności. Chcemy uczyć, rozmawiać, szukać odpowiedzi na trudne pytania. – tłumaczą jego inicjatorzy.
Dodatkowo na jednej ze ścian kamienicy przy ul. Dębowej zawieszono wielkoformatowe, archiwalne zdjęcie przedstawiające więźniów, którzy rozpoczynają tragiczny marsz przez Tarnów do pociągu, którym pojechali do obozu. Obok niego przymocowana została tablica mówiąca o tym wydarzeniu, w czterech językach.
Odsłonięcie pierwszej części pomnika będzie finałowym punktem obchodów 85. rocznicy Pierwszego Transportu więźniów z Tarnowa do KL Auschwitz. Wcześniej, taką samą trasą jak więźniowie w 1940 r., przejdzie marsz pamięci. Weźmie w nim udział młodzież z tarnowskich szkół, zaproszeni goście, a także mieszkańcy.
Marsz wyruszy z placu Więźniów Kl Auschwitz ok. godz. 9.40. Na przodzie jechać będą motocykliści, którzy na drugi dzień wyruszą w rajdzie na uroczystości do Oświęcimia.
Spotkanie przy rampie kolejowej i nowym pomniku planowane jest ok. godz. 10.15. Na zakończenie uroczystości jego uczestnicy zostaną zaproszeni do udziału w specjalnym wydarzeniu artystycznym. Będzie to moderowany przez Łukasza Murzyna społeczny performans pt.:„Pierwszy transport. Wszystko na odwrót”.
Natomiast w sobotę 14 czerwca – odbędzie się spacer historyczny „Tarnowskimi śladami więźniów pierwszego transportu do KL Auschwitz”, organizowany przez Fundację Pro Patria Semper oraz 1 Tarnowską Drużynę Harcerzy ZHR „Sulima”. Początek o godz. 11 przy bramie tarnowskiego więzienia przy ul. Konarskiego.
Każdy z uczestników otrzyma okolicznościowy emblemat i publikację – mini-przewodnik z mapką.
Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich oddział w Tarnowie zaprasza na coroczne Dni Lwowa. Obchody potrwają dwa dni – w piątek i sobotę (13-14 czerwca).
Tegoroczne Dni Lwowa w Tarnowie zainaugurowane zostaną również w piątek, 13 czerwca o godz. 17. W Sali Lustrzanej przy ul. Wałowej 10, gdzie odbędzie się wówczas prelekcja prof. Stanisława Niciei – historyka Kresów Wschodnich, biografisty, eseisty, długoletniego rektora Uniwersytetu Opolskiego i senatora RP V kadencji. Wykładowi towarzyszyć będą występy artystyczne.
Z kolei w sobotę, 14 czerwca o godz. 9 odprawiona zostanie msza św. w kościele św. Maksymiliana Marii Kolbego przy ul. Urszulańskiej. Po jej zakończeniu uczestnicy przejdą pod Kurhan Kresowy na Starym Cmentarzu. Uroczystość zakończy zapalenie znicza pod muralem Bohaterów Zadwórza u zbiegu ulic Szerokiej i Lwowskiej.
Korzystałem m.in. z tarnow.naszemiasto.pl i tarnow.net.pl
Zebrał i opracował – Ryszard Zaprzałka
