czyli
Dzień Dziecka inaczej.
Organizowane z rozmachem ogólnopolskie, skażone wyraźnym przesłaniem antykulturowym, wręcz neopogańskie w swej wymowie obchody tego święta – to dobry pretekst by przypomnieć unikalny projekt realizowany od lat przez znany i ceniony w całym kraju Teatr Nie Teraz, stworzony i kierowany przez Tomasza A. Żaka, wybitnego reżysera i wziętego publicysty. Ten oryginalny format pedagogiczny wychowywania poprzez sztukę m.in. poprzez warsztaty i projekty sceniczne, ma umożliwić dzieciom i młodzieży wyrażania się poprzez prawdziwe emocje oraz indywidualną estetykę, kształtując wrażliwość i smak, pomagając zrozumieć świat i samego siebie. A tego nie sposób realizować bez religijnego komponentu czyli wiary, nadziei i miłości, których polską kwintesencją są – BÓG HONOR OJCZYZNA.
Początki takich działań sięgają lat 80-tych ub. wieku, kiedy to w tarnowskim Pałacu Młodzieży instruktor teatralny T. A. Żak skupił wokół siebie młodych ludzi, co przyczyniło się do powstania Teatru Nie Teraz. Następnie mieliśmy różne odsłony działalności teatralnej, do której zawsze byli zapraszani młodzi ludzi. Ukonkretniło się to w pierwszej dekadzie XXI wieku poprzez cykl ogólnopolskich warsztatów teatralnych „Teatr dla Tradycji”.
Najlepszym przykładem takiego edukowania przez kreację dzieci młodzieży była przez kilka lat absolutnie wyjątkowa, jedyna taka szkoła w Polsce czyli Gimnazjum nr 4, którego dyrektorem była wówczas Barbara Kuklewicz. To dzięki niej nasz teatr przez kilka lat miał tam swoją siedzibę i własną scenę, której w roku 2015 nadano imię Ryszarda Smożewskiego, nieżyjącego już wielkiego człowieka teatru, pisarza i reżysera, wieloletniego dyrektora Tarnowskiego Teatru im. L. Solskiego, przyjaciela Teatru Nie Teraz. To tam od września 2014 roku działało kółko teatralne, prowadzone przez dyr. TNT A. Żaka.
Przez trzy lata w działalności kółka wzięło bezpośredni udział kilkudziesięciu uczniów, a większość uczniów szkoły została tą działalnością mocniej zaabsorbowana, choćby poprzez uczestnictwo w prezentacjach kółka, a także spektakli Teatru Nie Teraz.
Zajęcia teatralne prowadzone przez zawodowego reżysera i pedagoga z powołania Tomasza Żaka skupiały się na wdrażaniu podstaw obecności na scenie oraz systematycznej pracy nad warsztatem aktorskim uczestników, a także szeroką edukacją teatralną i kulturalną. Uczniowie, za zgodą szkoły, brali również udział w wielu przedsięwzięciach Teatru Nie Teraz, jako wolontariusze.
Trzyletnia działalności kółka teatralnego to między innymi:
w roku 2014 przedstawienie pt. „Nauka chodzenia”, oparte na tekstach Andrzeja Bursy. Spotkało się z bardzo dobrym odbiorem i było parokrotnie prezentowane, tak wobec uczniów Gimnazjum, jak i na specjalne zaproszenie w Krakowie podczas podsumowania wojewódzkiego konkursu polonistycznego;
25 maja 2015 r. w tarnowskiej Alei Dębów Katyńskich społeczność Gimnazjum zaprezentowała oryginalne widowisko plenerowe pt. „List do ciebie”, dedykowane pamięci ofiar Katynia, według scenariusza i w reżyserii T.A. Żaka. W widowisku wzięli udział wszyscy uczestnicy kółka teatralnego oraz kilkudziesięciu uczniów, nauczycieli i pracowników szkoły. Gościem specjalnym była tarnowska sybiraczka i pedagog Stanisława Wiatr Partyka – wybitna poetka, wielki przyjaciel TNT. To artystyczno-edukacyjne przedsięwzięcie było licznie odnotowane w lokalnych mediach oraz w środowiskach oświatowych. Widownia liczyła nie mniej jak 300 uczniów z różnych szkół;
25 czerwca 2015 r. kilkoro uczestników kółka wzięło udział w zorganizowanym przez Teatr Nie Teraz widowisku plenerowym „Parada klaunów”, które było prologiem do tarnowskiego festiwalu „Wyda@rzenia’;
To kółko teatralne zakończyło swój pierwszy rok pracy pokazem radosnego i dowcipnego programu pt. „Na Wyspach Bergamutach” (opartego na wierszach Jana Brzechwy), który zaprezentowano na zakończeniu roku szkolnego oraz jeszcze parokrotnie w kolejnym roku szkolnym;
Dwie uczestniczki kółka teatralnego wzięły udział w konkursie recytatorskim poezji Sandora Patofiego organizowanym przez Tarnowski Towarzystwo Przyjaciół Węgier. Jedna z nich otrzymała trzecią nagrodę w tym licznie obsadzonym konkursie;
Dwójka innych uczestników kółka wzięła udział w uroczystościach niepodległościowych organizowanych 10 XII 2015 r. na tarnowskim Rynku, prezentując tam poezję patriotyczną;
Koniec roku 2015 zwieńczyła praca nad Jasełkami. Widowisko pt. „Hej kolęda, kolęda” przygotowano we współpracy z Klubem Seniora działającym przy Gimnazjum nr 4 oraz z chórem szkolnym. Widowisko było kilkakrotnie prezentowane, m.in. w jednym z tarnowskich DPS-ów. Wzięli w nim udział wszyscy uczestnicy kółka teatralnego oraz kilku dodatkowych uczniów;
W kwietniu 2016 r. zorganizowano wyjątkowy w skali kraju ogólnomiejski konkurs recytatorski (według koncepcji T.A. Żaka), dedykowany pamięci polskiego skautingu i harcerstwa – „Wierni Bogu i Ojczyźnie”. Dwoje uczestników kółka odniosło sukces w tym konkursie – A. Pisz otrzymała pierwszą nagrodę, a B. Cup trzecią w kategorii szkół ponadpodstawowych;
W ramach pracy warsztatowej w 2016 r.stworzono widowisko dedykowane pamięci powstańców warszawskich, a szczególnie poety Tadeusza Gajcego, pt. „Na ciebie już czas”. Widowisko to było kilkakrotnie prezentowane w szkole oraz w ramach przeglądu teatrów szkolnych organizowanego przez Kuratorium Małopolskie;
We wrześniu 2016 roku 6-osobowa grupa uczniów wzięła udział w Festiwalu NNW – Niepokorni-Niezłomni-Wyklęci w Gdyni. Kółko teatralne z przedstawieniem „Na ciebie już czas” zostało zakwalifikowane do konkursu teatralnego towarzyszącego Festiwalowi i w efekcie zdobyło Nagrodę Główną. Jednocześnie nasi uczniowie wzięli udział w dwudniowych dużych warsztatach teatralnych prowadzonych m.in. przez Teatr Nie Teraz, który był gościem Festiwalu. Efektem finalnym warsztatów było wielkie plenerowe widowisko teatralno-muzyczno-multimedialne prezentowane wobec około tysiąca widzów. Należy dodać, że koszty przejazdu uczniów sfinansował Teatr Nie Teraz;
Zaś w kwietniu 2017 roku przygotowano inscenizację tekstu Jana Brzechwy „Baśń o stalowym jeżu”. W tym przedstawieniu, łączącym teatr żywego planu z teatrem animacji i lalki, uczestniczyli prawie wszyscy uczestnicy kółka.
Niejako zwieńczeniem naszej obecności w 4 Gimnazjum był „Tryptyk Kresowy” pt. Nie odchodź mnie – 1. Arkadia, 2. Syberia i 3. Powrót do swojego domu – utkany z przejmujących wierszy Stanisławy wiatr Partyka. Ten już w pełni profesjonalny spektakl, którego reżyserem a także autorem scenariusza i scenografii był opiekun szkolnego kółka teatralnego Tomasz A. Żak, z udziałem Aleksandry Dziąćko, Julii Jachym, Aleksandry Pisz (która z czasem stała się zawodową aktorką w składzie TNT i pracuje w nim z powodzeniem do dzisiaj), Wiktorii Wątroba i Bartlomieja Cupa – miał swoją premierę w lutym 2019 roku. Przedstawienie pokazywano wielokrotnie, również poza Tarnowem np. na festiwalu teatrów szkolnych w Bochni gdzie zdobyło ono pierwsze miejsce oraz w Skarżysku Kamiennej.
Aliści nasza działalność w Gimnazjum nr 4 to nie jedyna tego typu aktywność naszego teatru.
Były nim, prowadzone wcześniej przez ponad cztery miesiące warsztaty z młodzieżą Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Technicznych im. Jana Szczepanika w Tarnowie, których finałem był kwietniowy pokaz widowiska pt.„Samolot”, które metaforycznie odwoływało się do tragicznej katastrofy pod Smoleńskiem w roku 2010,
Jego bohaterem był skromny stolarz z Odporyszowa Jan Wnęk, artysta rzeźbiarz i niepoprawnym marzyciel. Zapragnął on pokonać siłę grawitacji i postanowił, przy pomocy samodzielnie skonstruowanych skrzydeł wzbić się w powietrze i skoczyć z kościelnej wieży. Tematyka działań warsztatowych, jak wspomina ich główny twórca i animator Tomasz A. Żak – nie została ustalona na początku. Byłoby niedorzecznością tłamsić inicjatywę i kreatywność młodych adeptów sztuki teatralnej i narzucić im jedyną drogę rozwoju. Po licznych inspirujących rozmowach, dyskusjach a nawet kłótniach, ustalono, że motywem przewodnim będzie lot, który tak wyraźnie przecież koresponduje z ideą marzenia. Rzeczone Warsztaty prowadził Tomasz A. Żak przy wsparciu aktorek swojego teatru Ewy Tomasik oraz Agnieszki Rodzik.
„Wiatr wolności” to kolejny edukacyjno – teatralny projekt TNT, realizowany przez trzy weekendy października 2014 roku w Burzynie z młodzieżą szkolną z Tuchowa, Gromnika i Zakliczyna. Jego finał miał miejsce w sobotę 8.11. w DK w Tuchowie. Były jeszcze pokazy w Zakliczynie, w Stalowej Woli i w Tarnowie… . To kolejne dotykanie naszej patriotycznej przeszłości. Szukanie w niej inspiracji zrozumiałych i porywających ludzi młodych. Im zawsze jest potrzebny WIATR, bo taki WIATR jest potrzebny Polsce…
Oto szczegóły:
W 2014 r. przypadało 100-lecie I wojny światowej. Z tej okazji Stowarzyszenie Nie Teraz i Starosta Powiatu Tarnowskiego w ramach Małopolskiego Programu Obchodów tego wydarzenia zaprosili młodzież szkolną na cykl warsztatów teatralnych pt. „Wiatr Wolności”. Zajęcia z 15. osobową grupą młodzieży w Domu Ludowym w Burzynie prowadzili wraz z dyrektorem TNT jego aktorzy: Agnieszka Rodzik i Magdalena Zbylut – koordynator projektu.
Warsztaty były inspirowane dramatem wybitnego twórcy Kazimierza Brauna pt. „Tarnowski wiatr niepodległości”, przy uwzględnieniu historycznej wartości wydarzeń: pierwszej bitwy Legionów Piłsudskiego pod Łowczówkiem w 1914 r. i przejęcia przez tarnowian z rąk zaborców austriackich władzy nad miastem w 1918 r. Miasto Tarnów powszechnie jest znane, jako „Pierwsze Niepodległe”, odebrane ciemiężycielom przez jednych z najodważniejszych patriotów w historii Polski.
„Zmienić wszechświat jest możliwym” – pod takim hasłem odbywały się się Zdearzenia 2015 czyli tradycyjnie organizowane w czerwcu święto Miasta Tarnowa. Tytuł kosmiczny, bo i wydarzenie było odlotowe… jak podawały lokalne media – Wszystko za sprawą niezwykle prężnie działającego Teatru Nie Teraz, głównego organizatora i kreatora w osobie jego dyr. T. A. Żaka, który sprawił, że we czwartek nagle w centrum miasta, tuż pod oknami magistratu, zaroiło się od kolorowych i głośnych postaci uformowanych w spontaniczną Paradę Klaunów, która następnie przeszła ul. Piłsudskiego do Galerii Sztuki „Hortar”, gdzie odbył się niezwykły, wernisaż twórczości znanej tuchowsko-tarnowskiej rodziny Karwatów, połączony w prezentacją periodyku artystyczno- kulturalnego „Intuicje przydrożne” wydawanego przez Teatr Nie Teraz. Takich tłumów w galerii państwa Kopczyńskich jeszcze nie było. Takiego prologu nie miał dotąd chyba żaden wernisaż w Tarnowie. Grano, śpiewano, tańczono i rozmawiano… . To był w sumie Niezły Cyrk! To była klasyczna, acz nieco zapomniana w naszym galicyjskim miasteczku, happeningowa akcja uliczna, której celem było zwrócenie publicznej uwagi na istotę sztuk plastycznych oraz „odczarowanie” rutyny ich prezentacji w zamkniętych przestrzeniach galerii. Tarnowskim prekursorem takich akcji, późniejszych Festiwali Teatrów ulicznych był m.in. twórca TNT A. Żak i jego młodzież.
Był jeszcze spektakl „Na ciebie już czas” (2016) oparty na poezji Tadeusza Gajcego dedykowany pamięci Powstańców Warszawskich. Pomysłodawcą była jedna z uczennic Gimnazjum nr 4, uczestniczka koła teatralnego. Widowisko to było kilkakrotnie prezentowane, nie tylko w szkole;
To tylko niektóre ze spektakularnych, na trwałe wpisanych w ponad 40. historię Teatru Nie Teraz wielu działań edukacyjnych.
Obecnie, w naszej stałej siedzibie czyli w Ośrodku Praktyk Artystycznych w Rudzie Kameralnej, w ścisłej współpracy z Zakliczyńskim Centrum Kultury i miejscowymi szkołami kontynuujemy naszą edukacyjną misję.
Ryszard Zaprzałka
Zdjęcia – archiwum TNT
